Geschatte GFR: van MDRD naar CKD-EPI

Doel

De eGFR wordt gebruikt om patiënten met chronisch nierfalen te classificeren (zie Figuur 1). Classificatie van patiënten met nierfalen geeft richting voor het management, de frequentie van follow-up en de noodzaak tot doorverwijzing naar de 2e lijn.

Figuur 1: Indicaties voor beleid in de eerste lijn, tweede lijn en consultatie van een nefroloog

Historie

De glomerulaire filtratiesnelheid (GFR) kan zowel gemeten als berekend worden op basis van de creatinine concentratie van de patiënt. Hieronder volgen een aantal formules en berekeningen die in de loop der jaren werden gebruikt.

Gemeten GFR

De klassieke methode voor de bepaling van de glomerulaire filtratiesnelheid is de meting van de creatinineklaring. Er wordt een 24uurs-urine verzameld en hierin en in het serum van de patiënt wordt de creatinine concentratie bepaald. Met onderstaande formule wordt vervolgens de klaring berekend:

Gemeten klaring= (Creatinine conc. Urine x vol x 1000) / (Creatinine conc. plasma x 1440) Hoewel de gemeten klaring het meest betrouwbaar is heeft het als nadeel dat een 24uurs-urine moet worden verzameld, met de nodige belasting voor de patiënt.

MDRD

In 2006 vond de MDRD formule (Modification of Diet in Renal Disease) ingang. Deze formule was echter slechts gevalideerd tot een GFR van 60 ml/min. Bij een hogere creatinineklaring was er een onderschatting van de GFR, evenals bij patiënten met ondergewicht.

CKD-EPI

In 2009 werd een nieuwe formule gepubliceerd voor de berekening van de geschatte glomerulaire filtratiesnelheid, de CKD-EPI formule. Deze formule heeft een aantal verbeteringen ten opzichte van de huidige MDRD-formule (Zie ook Figuur 2).

• De CKD-EPI formule is breder toepasbaar dan de MDRD formule, omdat de formule ook gevalideerd is voor eGFR waarden tussen de 60 en 90 ml/min/1.73m² en voor personen ouder dan 70 jaar.
• Een gering nierfunctieverlies (eGFR tussen de 60 en 90 ml/min/1.73m² ) is met de CKD-EPI formule betrouwbaarder te detecteren.Figuur 2: vergelijking van de geschatte klaring met de CKD-EPI en MDRD formule
• Jongeren worden met de CKD-EPI formule vaker geclassificeerd in een hogere GFR klasse. Ouderen worden met de CKD-EPI formule vaker geclassificeerd in een lagere GFR klasse. De eGFR op basis van de CKD-EPI formule leidt hiermee tot minder “onterechte” verwijzingen naar de 2e lijn en een verbeterd medicatiebeleid op geleide van nierfunctie.

Figuur 2: vergelijking van de geschatte klaring met de CKD-EPI en MDRD formule

CKD-EPI formule:

Indien de patiënt een afwijkende spierpassa heeft dient het resultaat van de eGFR-berekening nog vermenigvuldigd te worden met een factor 1.16.

Let op: Zowel de CKD-EPI als MDRD-formule zijn niet toepasbaar bij:

• personen jonger dan 18 jaar
• personen met een sterk afwijkend lichaamsoppervlak (vb. amputatie)
• personen met een afwijkende spiermassa
• patiënten met spierziekten, paraplegie of quadriplegie
• patiënten met acute nierinsufficiëntie
• ondervoede patiënten
• personen met een (strikt) vegetarisch dieet
• zwangeren

Referentiewaarden CKD-EPI (ml/minx1,73m2)

Referenties

1. Kidney Disease: Improving Global Outcomes (KDIGO) CKD Working group. KDIGO 2012 Clinical Practice Guideline for the Evaluation and Management of Chronic Kidney Disease. Kidney Int Suppl 2013; 3: 4–4.
2. Levey AS, Stevens L a, Schmid CH, Zhang YL, Castro AF, Feldman HI et al. A new equation to estimate glomerular filtration rate. Ann Intern Med 2009; 150: 604–612.